Iritsi da goi-denboraldia; ez gara hotelen okupazioari buruz ari orain, baizik eta zibergaizkileei buruz. Oporraldi nagusiarekin batera, zibergaizkileen maulak, lapurretak, identitate-ordezpenak, intrusioak… agertzen dira. Erlaxatuta gaudela baliatzen dute erasotzeko. Adi ibili, eta egin kasu aholku hauei bidaia antolatzean, zibergaizkilea zure “erlaxamendu”az balia ez dadin.
Oporretara joan aurretik…
- Egin erreserbak webgune seguru eta konfiantzazkoetatik. Udan eskaintzak ugaritu egiten dira; iruzurrak bezainbeste. Bidaia bat kontratatzerakoan, ez fidatu “maukez” edo transferentzia urgenteez.
- Ziurtatu saioa itxi duzula beste norbaitekin partekatzen dituzun gailuetan edo erabilera publikoko gailuetan. Desaktibatu “Gogoratu pasahitza” aukera, eta horrela inor ezingo da sartu zure kontuetan.
- Sortu segurtasun-kopia bat. Hartara, ziurtatu ahal izango duzu gailua galduz gero zure informazioa ez dela galduko.
- Bidaiara eraman behar dituzun gailuak ahalik eta informazio gutxienarekin utzi. Horrela, gure informazioa babestea lortuko dugu, eta argazki gehiago egiteko lekua libratuko dugu.
- Zifratu zure gailuak, galduz gero inor sar ez dadin zure informazioan.
Oporretan…
- Eduki gailua beti zugandik gertu, eta babestu zure informazioa pasahitzez, hatz-markaz edo aurpegia ezagutzeko baliabideaz. Nahi gabe galtzen baduzu, zailagoa izango da gailuan sartzea.
- Wifi publikoak izan daitezke errepidearen erdian gurpil bat zulatzea bezain arriskutsuak. Konektatu wifi publikoetan beharrezkoa denean bakarrik, eta ez sartu horrelakoen bidez informazio konfidentzial edo sentikorrean (banku-kontua…).
- Desaktibatu geolokalizazioa. Beste batzuek asmo gaiztoz erabiliz gero, zu eta zure ingurunea arriskuan egon zaitezkete.
- Ez argitaratu bidaiako argazkiak zuzenean: Ez da komeni publiko egitea non zauden, intertzeptatu zaitzaketelako edo delitugileak zure etxean lapurtzeko aprobetxa dezaketelako.
- Pentsatu bi aldiz zure datuak entregatzeko beharra: Askotan, leialtasun-txartelak edo sustapen bereziak eskaintzen dizkigute plataformetan, izena ematearen eta pribatutasun-baldintzak onartzearen truke. Kontuan hartu ea aurreztuko duzunak konpentsatzen ote duen zure datuak berriro erabiliko ez dituzun leku batean egotearen arriskua.
Bueltan…
- Garbitu oporretan biltegiratutako datuak. Seguruenik berriro beharko ez dituzun aplikazioak eta wifi-sareak.
- Itxi saio guztiak: baliteke oporretan zure kontuak zureak ez diren gailuetan erabili izana. Zerbitzu askok saioak urrunetik ixteko aukera eskaintzen dute.
- Gorde zure oporretako oroitzapen guztiak biltegiratze-sistemaren batean.
Kontuan izan aholku horiek guztiak udan, eta zibersegurtasun osoz gozatzeaz bakarrik arduratuko zara.
Era berean, malware- edo phishing-kanpaina aktibo bat identifikatzen baduzu, Basque CyberSecurity Centre-ri jakinaraztea gomendatzen dizugu, mezu elektroniko bat bidaliz incidencias@bcsc.eus helbidera, BCSCko CERTek (Computer Emergency Response Team) dagokion analisi teknikoa egin dezan eta ondoren hura arintzeko eta desegiteko beharrezkoak diren neurri teknikoak aplika ditzan, inpaktua mugatu ahal izateko.
