Ozen eta argi: Telelana bertan da eta aldaketa hau ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Aldaketa hau dagoeneko birritan agertu da hemen : Aholkuak eta ohiturak. Goazen hirugarren ikuspuntu batetara, tresnak eta segurtasuna. 

1- Lehenik aztertu dezagun sarearen kolapsoaren mamua Akilesen orpo digitala: Espainiar estatua da Europako lehen herrialdea eta munduko hirugarrena zuntz optikozko azpiegituretan. Horrek Hegoaldean nolabaiteko lasaitasuna ematen digu. Zuntz optikozko sareak, printzipioz, dagoeneko bizi ditugun emari-gailurrak jasan ditzake. Beste kontu bat sare mugikorra da, “zeldetan” banatzen baita eta zelda bakoitza erabiltzaile konkurrente kopuru jakin bat jasateko konfiguratuta baitago. Sareen zirkulazioa% 40 handitu da etxeko routerra sortutako konexioetan, eta 50% telefono mugikorretatik egindako datu-kontsumoan. Hor dago koxka: Mugikorra tentuz erabili mesedez. Finkoa hor dago, ez ahaztu!

Horrek guztiak ez du esan nahi sarea ahula denik. Ez dugu ahaztu behar Interneteko hazia telekomunikazio sare militar batean dagoela: ARPANET proiektua, ia suntsiezina izan behar zuena. Horregatik, sarean zehar dabiltzan datu-paketeak bereizita ibiltzen dira, eta hainbat bide bilatzen dituzte hartzailearengana iristeko. Azken finean, Internet mundu mailan haustea ez da ezinezkoa, baina urruneko aukera da. Kable bat apurtu liteke, router bat erre, sare mugikor bat jausi…. Baina internet guztia jaustea zaila da. Bai, pandemiak agertzea zaila zen ere, eta hemen daukagu.  

Halere: On line zerbitzua jausten bada, zerbitzu alternatiboa izatea komeni da. Batez ere etxetik telelana egiten ari bagara. Adibidez, WhatsApp erabiltzen badugu eta aplikazio honek erorketa bat izaten badu, gure kontaktu batzuk Telegramen edo Facebookeko Messenger-en aurkituko ditugu. Gauza bera aplika daiteke hodeian eta funtsezko beste edozein zerbitzutan. Bideo-deiak edo talde-deiak bezala.

2- Tresnak: 

  1. Lan egiteko plataformak: Gure kasuan Microsoft TEAMs erabiltzen ari gara, modu zabalean gainera. Beste batzuk: Slack, Flock, Workplace, Symphony (finantzieroa)… eskaintza zabala. 
  2.  Bideo-deiak (bereziki): WhatsAppek lau pertsonaren artean bideo-deiak taldean egiteko aukera ematen du. Askorentzat gai pertsonaletarako nahikoa izan daitekeela eta oso aukera erraza dela. Baina muga garrantzitsu bat dago: ezin da bideo-deirik egin ez ordenagailu batean ez tableta batetik. Hangout tresna nahiko beteranoa eta kaudimen handikoa da. Googleko kontu bat duen edozein erabiltzailek erraz eskura dezake. Doako bertsioan gehienez ere 10 erabiltzaile onartzen ditu. Abantaila bat du: gure idazmahaia parteka dezakegu. Hori oso baliagarria da argazkietatik gainerako solaskideei dokumentuak erakusteko. Skypek irudi- eta soinu-kalitate handia ematen du, atzeko planoa lausotu egin daiteke erretratu-moduarekin, bideo-deiak grabatu daitezke eta gure idazmahaia partekatu dezakegu. Mezuak itzultzeko aukera ere ematen du, eta ordenagailu, telefono eta tableta gehienetan erabil daiteke. Zoomek bideokonferentzia, bilerak, txata eta lankidetza konbinatzen ditu. Gainera, ez duzu alta eman beharrik bideo-dei bat sortzeko. Arazo bakarra dago: krisia hasi zenetik, doako bertsioak eten egiten du deia.
  3. Sare pribatu pertsonalak (VPN) konexio batek sare lokal bat sortzeko aukera ematen dizu, kideak elkarrekin fisikoki konektatu gabe, Internet bidez baizik. Sare lokalaren abantailak malgutasun handiagoarekin lortzen dituzu, konexioa Internet bidez egiten baita eta, adibidez, munduko mutur batetik bestera izan baitaiteke. Zure sare-trafiko guztia zure gailutik Interneteko hornitzailera joaten da, baina hortik zuzenean VPN zerbitzarira, eta handik abiatuko da helmugara. Konexioa zifratuta dago, eta, beraz, zure Interneteko hornitzaileak ez daki zertara sartzen ari zaren. VPN tresnak? Asko: NordVPN, ProtonVPN, TunnelBear, IPVanish…. 

 

3- Zibersegurtasuna eta tele-lana: Bi aholku eta eskaera bat. 

Zure gailuak tele-lana egiteko prest egon behar dira: Birusen aurkako tresna bat instalatu, sistema eragilea eta bertan instalatutako gainerako programak, nabigatzaileak, aplikazioak edo tresnak azken bertsioan eguneratu eta azkenik instalatu Sare Pribatu Birtuala (VPN) zure gailuaren eta enpresako zerbitzariaren artean konexio pribatu bat sortzeko, edo eskatu zure enpresari hori egiteko.

Etxean edo hodeian duzun informazioa babestu: Biltegiratu behar duzun informazioaren segurtasun-kopiak egin aldizka, informazio hori ez galtzeko. Gordeta duzun informazioa babesteko, zifratu disko gogorra, enpresarentzat informazio kritikoagoa eta konfidentzialagoa duten direktorioak, karpetak edo fitxategiak.

Amaitzeko mesedez ez sinestu kontrastatu gabeko berriak. Egiaztatu informazioa eta ez birbidali mezurik, albiste faltsuen (fake news) eta buloen (hoax) hedapenean parte hartuz. Bilatu iturria eta kontrastatu. Benetako albiste bat behar bezala idatzita egongo da beti: egilea identifikatuko da eta ideia sostengatzeko iturriak izango ditu. Iturririk gabeko albiste bat jasotzen badugu, edo pixka bat fidagarria, ez da fio. Iturririk gabe, ez partekatu! Praktika ona da albistea bilatzaile baten bidez egiaztatzea, hala nola Google, eta beste iturri batzuekin alderatzea (Maldito Bulo…). 

Erbesteratze digitalaren garaia da hau. Gure etxetan konfinatuta, bizitza eta lana uztartu behar… Ogi gogorrari hagin zorrotza!